Czym jest odwołanie darowizny?
Czym jest darowizna większość z Państwa z pewnością wie. Przyjmujemy, że to pojęcie jest w poprawny sposób przez ludzi interpretowane. Jeśli jednak nie spotkali się Państwo z tym pojęciem lub nie wiedzą jak je rozumieć wyjaśniamy. Darowizna jest to umowa ujęta w kodeksie cywilnym, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Robi to kosztem swojego majątku. Jedna strona decyduje się na świadczenie wobec drugiej strony. Z kolei druga strona nie dokonuje żadnego wzajemnego świadczenia względem drugiej strony. To odróżnia umowę darowizny od np. umowy sprzedaży, czy też umowy zamiany.
Jednak zdecydowanie mniej osób ma wiedzę na temat możliwości odwołania darowizny. Wszystko wyjaśnimy w tym artykule.
Odwołanie darowizny – rażąca niewdzięczność
Odwołanie darowizny może nastąpić z powodu rażącej niewdzięczności osoby obdarowanej. Nawet wtedy, gdy darowizna została już wykonana. Rażąca niewdzięczność jako pojęcie nie zostało w przepisach jasno określone. Zostało ono pozostawione do interpretacji doktrynie i orzecznictwu sądowemu. Nie mamy również wskazanego swego rodzaju katalogu zachowań obdarowanego, które można zakwalifikować jako rażącą niewdzięczność. Słowo „rażąca” nie zostało wpisane przypadkowo. Ponieważ nie każde zachowanie niewdzięczne może być uznane za rażące.
Przykłady rażącej niewdzięczności
Często starsi ludzie darują swój dom lub mieszkanie dzieciom, wnukom lub nawet osobom niespokrewnionym. Później chcą odwołać swoją darowiznę, ponieważ obdarowany nie poświęca im czasu i nie troszczy się o nich. Muszę tu uprzedzić, takie zachowanie nie może być potraktowane jako rażąca niewdzięczność. W konsekwencji nie może być podstawą odwołania darowizny.
Natomiast już popełnienie przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu darczyńcy, czy przestępstwo kradzieży rzeczy należących do darczyńcy będzie rażącą niewdzięcznością. Wiele innych przestępstw, w których darczyńca będzie pokrzywdzonym, zaliczymy do pojęcia rażącej niewdzięczności. Inne niemoralne zachowania osoby obdarowanej również będą przejawem rażącej niewdzięczności. Na przykład, gdy darczyńca jest w ciężkim stanie, który utrudnia samodzielność i obdarowany nie wykazuje zainteresowania i chęci pomocy. Możemy też mówić o rażącej niewdzięczności, gdy obdarowany wyrzuca darczyńcę z domu, a ten nie posiada innego zastępczego mieszkania, w którym mógłby zamieszkać.
Odwołanie darowizny – brak podstaw
Nie zawsze rażąca niewdzięczność będzie stanowiła podstawę odwołania darowizny. W przepisach jest wskazane, że w przypadku, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu, to w takiej sytuacji nie można odwołać darowizny z powodu rażącej niewdzięczności.
Darowizna nie może zostać odwołana również po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności ze strony obdarowanego. Upływ tego terminu uniemożliwia nam odwołanie takiej darowizny.
Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, jeśli darczyńca w momencie śmierci miał prawo taką darowiznę odwołać. Takie uprawienie istnieje także, gdy osoba obdarowana umyślnie pozbawiła darczyńcę życia lub umyślnie wywołała pogorszenie zdrowia darczyńcy, co poskutkowało śmiercią.
Odwołanie darowizny możliwe mimo braku rażącej niewdzięczności
Możemy odwołać darowiznę pomimo braku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Jednak dotyczy to tylko takiej darowizny, która nie została jeszcze wykonana. Darczyńca ma prawo odwołać darowiznę, jeśli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ zmianie, a wykonanie darowizny spowodowałoby uszczerbek dla jego utrzymania, biorąc pod uwagę jego usprawiedliwione potrzeby, ustawowe obowiązki alimentacyjne. Odwołanie darowizny, która nie jest wykonana jest mniej problematyczne. W takim wypadku nie musimy wykazywać faktu rażącej niewdzięczności. Jeśli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma pewne obowiązki. Z istniejącego jeszcze wzbogacenia, musi dostarczyć darczyńcy środków, których brak mu do realizacji usprawiedliwionych potrzeb lub ciążących na nim ustawowych alimentów. Obdarowany nie musi wykonywać tego obowiązku, jeśli zwróci darczyńcy wartość wzbogacenia.
Podajemy link do przykładowego orzecznictwa związanego z tematem odwołania darowizny.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2015 r.VI ACa 1575/14
Podsumowanie
Podsumowując, odwołanie darowizny nie jest takie proste jak nam się wydaję i jest obwarowane szeregiem warunków. Na zakończenie jeszcze jedna bardzo ważna rzecz – pamiętajmy, że odwołanie darowizny koniecznie musi być dokonane wobec obdarowanego poprzez złożenie mu oświadczenia na piśmie. Forma ustna jest niewystarczająca.
Jeśli mają Państwo dodatkowe wątpliwości związane z regulacjami dotyczącymi odwołania darowizny, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć na trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze