Dziedziczenie ustawowe – jaka jest kolejność dziedziczenia ustawowego?
Dziedziczenie to pojęcie, które dotyczy każdego człowieka. To my możemy po kimś dziedziczyć spadek lub ktoś inny będzie dziedziczył po nas po naszej śmierci. Dlatego polecamy zapoznać się z kolejnym artykułem na naszym blogu, który omawia czym jest dziedziczenie ustawowe.
Dziedziczenie ustawowe a testament
Musimy na początku zaznaczyć, że w przypadku kiedy spadkodawca pozostawił ważny testament, dziedziczenie ustawowe zostaje wyłączone. Mamy wtedy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym. O testamencie więcej przeczytasz w artykule na naszym blogu tutaj. Spadkodawca w testamencie dowolnie określa osoby, które będą dziedziczyć po nim. W tej sytuacji osobom najbliższym, które dziedziczyłyby, gdyby zmarły nie pozostawił testamentu, będzie przysługiwał co do zasady zachowek, co zostało już wytłumaczone w artykule, który przeczytasz tutaj.
Jeśli zmarły nie pozostawił po sobie testamentu lub kiedy żadna z osób powołana do spadku zgodnie z ostatnią wolą zmarłego zawartą w testamencie nie chce lub nie może zostać spadkobiercą, mówimy o dziedziczeniu ustawowym. W następnym akapicie dowiedzą się Państwo kto zgodnie z regulacjami zawartymi w kodeksie cywilnym dziedziczy po zmarłym na podstawie ustawy.
Kolejność dziedziczenia ustawowego
Przedstawimy Państwu w tym akapicie aspekty związane z kolejnością dziedziczenia ustawowego.
Jako pierwsze do spadku powoła się dzieci spadkodawcy oraz męża lub żonę spadkodawcy. Należy wskazać, że dzieci i małżonek dziedziczą spadek w równych częściach, z zastrzeżeniem, że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku. Trzeba również zaznaczyć, że w sytuacji, kiedy dziecko spadkodawcy nie dożyło momentu otwarcia spadku, jego udział w spadku, przypada jego dzieciom w równych częściach. Celem wytłumaczenia tego zagadnienia przedstawimy Państwu przykład.
Jan Kowalski miał żonę i trójkę dzieci. Jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, samo pozostawiło po sobie dwójkę dzieci, które są wnukami Jana Kowalskiego. W tej sytuacji ¼ spadku przypadnie żonie Jana Kowalskiego, ¼ spadku jednemu dziecku Jana Kowalskiego, które otwarcia spadku dożyło, ¼ drugiemu dziecku Jana Kowalskiego, które także dożyło otwarcia po nim spadku. Z kolei pozostała ¼ spadku, ta która przypadłaby trzeciemu dziecku Jana Kowalskiego, gdyby dożyło otwarcia spadku, przypadnie dzieciom zmarłego dziecka. Czyli wnukom Jana Kowalskiego i przypadnie im po 1/8 części spadku dla każdego z nich. Dzielony zostaje udział trzeciego dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku. Czyli ¼ na dwie równe części dla jego dzieci.
Drabinka dziedziczenia ustawowego
Jeśli zmarły nie pozostawił po sobie dzieci, wnuków, prawnuków (tj. zstępnych), do całości spadku zostają powołani małżonek spadkodawcy i rodzice spadkodawcy. Jeśli natomiast, zmarły w momencie śmierci nie był w związku małżeńskim, wtedy jedynymi spadkobiercami zostają jego rodzice. Natomiast w momencie kiedy spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim w momencie śmierci, to udział spadkowy każdego z rodziców zmarłego wyniesie ¼ całości spadku.
Z kolei, kiedy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział w spadku, który by temu rodzicowi przypadał, przypada rodzeństwu zmarłego spadkodawcy w równych częściach.
Dalej schodząc w dół po drabince dziedziczenia ustawowego, jeśli którekolwiek z rodzeństwa zmarłego nie dożyłoby otwarcia spadku i pozostawiłoby po sobie zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada jego zstępnym. Podział udziału zmarłego rodzeństwa następuje według wskazanych już wcześniej zasad podziału między dalszych zstępnych zmarłego spadkodawcy.
W sytuacji, gdy jeden z rodziców nie dożyłby otwarcia spadku oraz spadkodawca nie ma rodzeństwa lub zstępnych rodzeństwa, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę. Trzeba podkreślić, że udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa, zgodnie z ustawą wynosi zawsze połowę spadku. Jeśli występuje brak zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
Dziedziczenie ustawowe – kiedy małżonek nie dziedziczy?
Trzeba także rozważyć kwestię, co w sytuacji, gdy spadkodawca nie był w związku małżeńskim.
Jeśli do rozwiązania małżeństwa doszłoby przed śmiercią spadkodawcy wskutek rozwodu, to małżonek rozwiedziony nie będzie mógł dziedziczyć w drodze ustawy. Analogicznie wygląda to w przypadku separacji. Prawna separacja również wyłącza drugiego małżonka od dziedziczenia ustawowego po zmarłym.
Warto wspomnieć jeszcze o jednej kwestii. Mianowicie, jeśli spadkodawca wystąpił za życia o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy drugiego małżonka, a żądanie to było uzasadnione, wtedy małżonka wyłącza się z dziedziczenia ustawowego po zmarłym małżonku.
Jeśli spadkodawca nie pozostawał w związku małżeńskim, nie ma także zstępnych, rodziców, rodzeństwa czy zstępnych rodzeństwa, zgodnie z kolejnością dziedziczenia ustawowego do spadku powoła się dziadków zmarłego. Dziadkowie zmarłego odziedziczą w równych częściach. Bardzo rzadko zdarza się taka sytuacja, jednak warto pamiętać, że taka jest kolejność dziedziczenia ustawowego. Podążając dalej, jeśli któryś z dziadków nie dożyłby otwarcia spadku po zmarłym wnuczku, stosujemy analogiczne zasady do tych wspomnianych wyżej. Czyli udział, który przypadałby nieżyjącemu dziadkowi, przypada jego zstępnych. Jeśli nie ma zstępnych po tym z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypada pozostałym dziadkom w równych częściach.
Kto jeszcze po nas może dziedziczyć?
Wystąpić też może sytuacja, że zmarły nie pozostawił po sobie małżonka ani jakichkolwiek krewnych, którzy byliby powołani do dziedziczenia ustawowego. W takim przypadku według ustawy mogą dziedziczyć dzieci małżonka spadkodawcy tj. pasierbowie zmarłego. Pasierbowie mogą mieć prawo do dziedziczenia ustawowego wyłącznie, jeżeli żadne z ich rodziców nie dożyło otwarcia spadku.
Przedstawimy teraz ostatnią grupą, która jest uprawniona do dziedziczenia ustawowego. Powołuje się tę grupę jeśli wszystkie z wcześniej omówionych grup będą tzw. puste lub spadkobiercy spadek po zmarłym odrzucą.
Jeśli występuje brak małżonka zmarłego, brak krewnych i pasierbów, powołanych do dziedziczenia ustawowego, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gmina dziedziczy w kolejności jako spadkobierca ustawowy. Co, jeśli nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce lub ostatnie miejsce zamieszkania znajdowało się za granicą? Wtedy spadek po zmarłym przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Podsumowanie
Przedstawiliśmy Państwu kolejność dziedziczenia ustawowego i przeszliśmy przez drabinkę dziedziczenia, wskazując wszystkie możliwości dziedziczenia ustawowego po zmarłym. Każdy z nas powinien zapoznać się z tą drogą dziedziczenia zapisaną w ustawie, ponieważ, jak to wskazywaliśmy na początku, z pojęciami spadku i dziedziczenia każdy z nas się kiedyś zetknie.
Jeśli mają Państwo dodatkowe wątpliwości związane z pojęciem dziedziczenia ustawowego, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze