Prawo do zachowku i ile wynosi zachowek?
Zachowek czy zachówek? Od razu na początku trzeba wyjaśnić, że w prawie spadkowym nie występuje takie pojęcie jak „zachówek”. Należy o tym powiedzieć, ponieważ wiele osób używa błędnie pojęcia „zachówek” na określenie zachowku. Natomiast poprawnie jest, gdy używamy pojęcia zachowek.
Zachowek to pojęcie z zakresu prawa spadkowego. We wcześniejszych artykułach poruszaliśmy już tematy z zakresu prawa spadkowego. Przygotowaliśmy artykuł o tym, jak poprawnie sporządzić testament.
Zachowek ma zagwarantować spadkobiercom ustawowym prawo domagania się rekompensaty, gdy nie zostaną oni powołani w testamencie przez spadkodawcę. Zachowek stosuje się także, kiedy spadkodawca już za życia rozporządził swoim majątkiem. Przykładowo spadkobierca dziedzicząc ustawowo może spotkać się z sytuacją, kiedy w skład masy spadkowej nie będą wchodzić żadne aktywa. W konsekwencji będziemy mieć do czynienia z tzw. pustym spadkiem.
Zachowek – komu przysługuje?
Zachowek przysługuje spadkobiercom ustawowym. Jednak nie chodzi o całą grupę spadkobierców ustawowych, a o konkretnie wskazanych przez ustawodawcę. Zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, lecz jedynie w sytuacji, kiedy byliby powołani do spadku na podstawie dziedziczenia ustawowego.
Zachowek nie należy się osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę, uznanym za niegodne dziedziczenia, osobom, które zrzekły się spadku za życia spadkodawcy lub odrzuciły spadek po śmierci spadkodawcy.
Ile wynosi zachowek? adwokat skarżysko kamienna
Uprawnionemu do zachowku przysługuje ½ wartości jego udziału spadkowego, jaki przypadałby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Jednak w sytuacji, kiedy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub jest osobą małoletnią (mniej niż 18 lat) to przysługuje mu 2/3 wartości jego udziału spadkowego.
Poprawne wyliczenie ile wynosi zachowek jest dość trudne i skomplikowane. Na początku należy ustalić udział spadkowy, który stanowi podstawę obliczenia ile wynosi zachowek. Ustalając udział spadkowy musimy uwzględnić spadkobierców niegodnych dziedziczenia oraz tych, którzy odrzucili spadek. Nie bierzemy pod uwagę tych, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.
Kiedy wyliczymy udział spadkowy, możemy ustalić ile wynosi zachowek. Do wyliczenia zachowku uwzględnia się aktywa spadku, dolicza darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Nie doliczamy do spadku drobnych darowizn oraz tych dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, dokonanych na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku.
Przykładowe wyliczenie ile wynosi zachowek. Przykład nr 1.
Scheda spadkowa po Janie Nowaku wynosi 500 000 zł. W jej skład wchodzi mieszkanie o wartości 400 000 zł i samochód osobowy o wartości 100 000 zł. Jan Nowak pozostawił po sobie jedynie 2 dzieci: Marcina i Katarzynę. W testamencie zapisał cały swój majątek Marcinowi. Katarzyna nie została powołana do spadku. Marcin i Katarzyna są pełnoletni i nie są trwale niezdolni do pracy. Gdyby rodzeństwo dziedziczyło na podstawie ustawy, każde z nich miałoby prawo do ½ spadku, co daje sumę 250 000 zł. Katarzynie tytułem zachowku należy się ½ jej udziału spadkowego, a zatem ½ z 250 000 zł, co daje kwotę 125 000 zł. Jak zatem widzimy Katarzyna może domagać się od Marcina kwoty rzędu 125 000 zł tytułem zachowku.
Przykładowe wyliczenie ile wynosi zachowek. Przykład nr 2.
Scheda spadkowa po Janie Nowaku wynosi 700 000 zł. W jej skład wchodzi dom o wartości 600 000 zł oraz samochód o wartości 100 000 zł. Jan Nowak pozostawił po sobie jedynie 2 dzieci: Marcina i Katarzynę. Rok przed śmiercią darował swojej córce Katarzynie dom o wartości 600 000 zł, a w testamencie zapisał wszystko co mu pozostało tj. samochód o wartości 100 000 zł synowi Marcinowi. Czy syn Marcin mimo to może czegoś się domagać od swojej siostry Katarzyny? Tak, Marcin może domagać się zachowku uzupełniającego. Zarówno Marcin, jak i Katarzyna są pełnoletni i nie są trwale niezdolni do pracy. W przypadku, gdyby rodzeństwo dziedziczyło na podstawie ustawy, każde z nich miałoby prawo do ½ spadku, co daje sumę 350 000 zł. Marcinowi tytułem zachowku należy się ½ jego udziału spadkowego, a zatem ½ z 350 000 zł, co daje kwotę 175 000 zł. Od wartości ustalonego zachowku należy odjąć wartość otrzymanego samochodu tj. 175 000 zł – 100 000 zł = 75 000 zł – o taką kwotę może upominać się od Katarzyny, Marcin.
Zachowek a przedawnienie
Należy zaznaczyć, że zachowek jest roszczeniem, które ulega przedawnieniu. Roszczenie uprawnionego do zachowku przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Z kolei roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem pięciu lat od otwarcia spadku.
Podsumowanie
Podsumowując należy stwierdzić, że dochodzenie zachowku jest dość skomplikowane i może wywołać problematyczne sytuacje. W szczególności może stworzyć to kłopoty osobom, które nie mają w tym zakresie odpowiedniej wiedzy. Świadomość swoich praw jest jednak bardzo ważna i mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu mają już Państwo większą wiedzę w tym zakresie.
Jeśli mają Państwo dodatkowe wątpliwości związane z pojęciem zachowku, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze