Rozbój a kradzież rozbójnicza i rozbój a wymuszenie rozbójnicze
Dzisiaj omawiamy kolejne zagadnienie związane z prawem karnym. Pierwszy artykuł poruszający zagadnienie z prawa karnego przeczytają Państwo tutaj. Dzisiejszy wpis dotyczy przestępstwa rozboju, kradzieży rozbójniczej i wymuszenia rozbójniczego. Jeśli nie mamy bezpośredniej i zawodowej styczności z prawem karnym trudno odróżnić te przestępstwa. W związku z tym pojawia się wiele pytań i wątpliwości. Należy wskazać, że wskazane przestępstwa są coraz częściej popełniane. Z czego to wynika? Moim zdaniem wynika to z większej demoralizacji niektórych grup społecznych, powszechnej biedy, a także, że wpływa to na łatwy i szybki zarobek czyimś kosztem.
Rozbój co to jest? Artykuł 280 Kodeksu Karnego
Odnieśmy się do regulacji zawartych w kodeksie karnym. Rozbój jest przestępstwem i jego omówienie znajdziemy w art. 280 § 1 kodeksu karnego. Wspomniany artykuł wskazuje, że:
§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Zauważmy, że za przestępstwo rozboju kk przewiduje wyłącznie karę pozbawienia wolności. Co skutkuje tym, że popełniając ten czyn ściągamy na siebie bardzo poważne kłopoty. Chciałbym nadmienić, że poważniejsze konsekwencje niesie ze sobą popełnienie kwalifikowanej formy rozboju. Ujęta jest ona w art. 280 § 2 kk. Stanowi on o karze dla sprawcy, który posługuje się podczas rozboju niebezpiecznym narzędziem. Artykuł ten mówi, że:
§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Rozbój a warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności
Zostały wprowadzone zmiany dotyczące przesłanek warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności. Mówi o tym art. 69 § 1 kodeksu karnego. Stanowi on, że
§ 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.
Jeśli wrócimy do poprzedniego akapitu, gdzie pisałem o karze za przestępstwo rozboju, wiemy, że grozi za nie kara pozbawienia wolności od lat 2 bądź od lat 3. Popełniając takie przestępstwo nie ma zatem możliwości prawnej, aby Sąd zadecydował o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności. Kodeks karny przewiduje możliwość zminimalizowania konsekwencji związanych z dokonania rozboju, ale zależą one od konkretnej sytuacji, właściwości sprawy. Nie jest to jednak przedmiotem naszej dzisiejszej analizy.
Kradzież rozbójnicza co to jest?
Przestępstwo kradzieży rozbójniczej znajdziemy w art. 281 kodeksu karnego. W przepisie czytamy:
Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronność podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Zauważamy podobieństwa tego przestępstwa do kradzieży oraz do rozboju. Tutaj zasadnicza różnica polega na kolejności zastosowania przez sprawcę podjętych środków. Jeśli mowa o rozboju przemoc służy do dokonania zaboru rzeczy. Sprawca używa jej przed lub w trakcie kradzieży. Jeśli zaś chodzi o kradzież rozbójniczą sprawca najpierw dokonuje zaboru rzeczy nie stosując środków przemocy. Natomiast później wykorzystuje przemoc, aby utrzymać się w posiadaniu zabranej rzeczy. (Wyrok SA w Katowicach z 26.06.2003 r., II AKa 164/03, KZS 2003/11, poz. 44; T. Oczkowski, kom. do art. 281 k.k. [w:] Kodeks karny Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis 2020), (I. Zgoliński [w:] Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020, art. 281).
Wymuszenie rozbójnicze co to jest?
Teraz omówimy przestępstwo wymuszenia rozbójniczego. Ujęte zostało ono w art. 282 kodeksu karnego. Artykuł ten stanowi:
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Rozróżnienie wymuszenia rozbójniczego od przestępstwa rozboju bywa dość problematyczne. Różnice pomiędzy tymi dwoma czynami polegają na tym, że jeśli mówimy o wymuszeniu rozbójniczym sprawca zmusza pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem na przyszłość. (Wyrok SA w Łodzi z 23.05.2001 r., II AKa 83/01, Prok. i Pr.-wkł. 2002/9, poz. 25). Natomiast jeśli chodzi o rozbój, charakteryzuje go zachowanie, które polega na zastosowaniu np. przemocy wobec osoby, aby niezwłocznie zabrać komuś jego rzecz. Niezależnie od tego czy sprawca robi to sam, czy zmusza osobę pokrzywdzoną do wydania jemu tej rzeczy. (wyrok SN z 16.12.1999 r., IV KKN 478/99, Prok. i Pr.-wkł. 2000/5, poz. 3; wyrok SA w Gdańsku z 23.03.2000 r., II AKa 47/00, OSA 2002/2, poz. 13), (I. Zgoliński [w:] Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020, art. 282).
Wypadek mniejszej wagi. Artykuł 283 Kodeksu Karnego
W odniesieniu do rozboju, kradzieży rozbójniczej oraz wymuszenia rozbójniczego przewidziano możliwość tzw. wypadku mniejszej wagi. Jest on określony w art. 283 kodeksu karnego. Artykuł ten mówi o tym, że:
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 kradzież z włamaniem § 1, art. 280 rozbój § 1 lub w art. 281 kradzież rozbójnicza lub art. 282 wymuszenie rozbójnicze, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Nadmienić należy, iż kodeks karny nie zawiera definicji tzw. wypadku mniejszej wagi. Co za tym idzie, o tym czy Sąd przyjmie wypadek mniejszej wagi będą decydowały przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu. Znamionami przedmiotowymi, które mają istotne znaczenie są w szczególności: rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, zachowanie i sposób działania sprawcy. Ponadto także środki, których sprawca użył, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem. Znaczenie ma również czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia tego czynu.
Elementy strony podmiotowej istotne to stopień zawinienia oraz motywy i cel działania sprawcy. Ważne są w tych sytuacjach umyślność – premedytacja, dokładność przygotowania przestępstwa, dążenie do osiągnięcia dokonania przestępstwa. Z drugiej strony istotne są przypadkowość, wpływ innych osób, strach przed konsekwencjami odmowy podjęcia działania przestępczego.
Podsumowanie
Podsumowując widzimy, że przestępstwa rozboju, kradzieży rozbójniczej i wymuszenia rozbójniczego są do siebie podobne, lecz zawierają też istotne różnice. Najbardziej dolegliwe dla sprawcy czynu będzie zakwalifikowanie przez Sąd jego czynu jako rozboju. Jednocześnie na sam koniec należy wskazać, że wobec sprawcy wszystkich wyżej omówionych czynów zastosowanie może mieć art. 46 kodeksu karnego przewidujący obowiązek naprawienia szkody.
Jeśli mają Państwo dodatkowe wątpliwości związane z odróżnieniem rozboju a kradzieży rozbójniczej i wymuszenia rozbójniczego zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze