Rozwód z orzeczeniem o winie? Rozwód bez orzekania o winie? Wszystko wyjaśniamy.
Rozwód to coraz powszechniejsze społecznie zjawisko. Z roku na rok liczba rozwodów w Polsce wzrasta i zainteresowanie tą instytucją prawną nie słabnie. Dlatego postanowiłem, że dzisiejszym tematem artykułu będzie rozwód. Muszę zwrócić jednak uwagę na to, że rozwód nie jest orzekany przez Sąd na życzenie małżonków. Przede wszystkim muszą zaistnieć przesłanki, które są warunkiem wyroku rozwodowego. Dlatego, aby wyjaśnić to zagadnienie omówię regulacje znajdujące się w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym.
Rozwód pozytywne przesłanki – zupełny i trwały rozkład pożycia
Małżonkowie mogą żądać rozwiązania małżeństwa przez rozwód, jeżeli nastąpił między nimi zupełny i trwały rozkład pożycia. Tę regulację odnajdujemy w art. 56 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Czym jest jednak zupełny i trwały rozkład pożycia? Chciałbym zaznaczyć, że Sąd każdorazowo ocenia indywidualnie czy do tego rozkładu pożycia doszło. Jednakże w kodeksie czytamy, że dochodzi do niego wtedy, gdy ustały więzi fizyczne, duchowe i gospodarcze pomiędzy małżonkami. Natomiast rozkład pożycia jest trwały, gdy ustały wszystkie więzi łączące małżonków, a według zasad doświadczenia życiowego powrót do wspólnego pożycia nie nastąpi. To są tzw. pozytywne przesłanki za orzeczeniem wyroku rozwodowego przez Sąd.
Rozwód – przesłanki negatywne
W kodeksie wskazane zostały również negatywne przesłanki, według których pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód jest niedopuszczalny. Mówi o tym § 2 i 3 art. 56. Tam również znajdujemy odpowiedź dlaczego rozwód może nie zostać orzeczony mimo rozkładu pożycia. Mianowicie, jeżeli wskutek rozwodu mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci bądź z innych względów byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Negatywną przesłanką jest również żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi na rozwód zgodę, albo że odmowa orzeczenia rozwodu jest w danej sytuacji sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Sąd dokonując oceny wystąpienia przesłanki negatywnej związanej z dobrem małoletnich dzieci, powinien porównać sytuację dzieci sprzed rozwodu i po nim. Wcześniej jednak musi odpowiedzieć na pytanie, czy małżonkowie powrócą do wspólności małżeńskiej po odmowie orzeczenia rozwodu. Jak trafnie podkreślił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 22.02.1952 r., sygn. akt C 681/51:
„Dobro dzieci przemawia za tym, by wychowywały się one w trwałej i dobrze funkcjonującej rodzinie„
O naruszeniu dobra dzieci przez rozwód rodziców nie można mówić, kiedy w domu występują stale awantury. Prowadzić to może bowiem do zdemoralizowania dzieci i zagrożenia dla ich wychowania.
Rozwód – sprzeczność z zasadami współżycia społecznego
Co do sprzeczności z zasadami współżycia społecznego jako przesłanki niedopuszczalności rozwodu, przytoczę uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej z 18 marca 1968 r., III CZP 70/66. Sąd Najwyższy orzekł, że rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdy z tymi zasadami nie da się pogodzić rażącej krzywdy małżonka, który rozwodowi się sprzeciwia. Również, gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno-wychowawczej, które powstały na tle złego traktowania i złośliwego stosunku współmałżonka lub dzieci albo innych przejawów lekceważenia instytucji małżeństwa i rodziny lub obowiązków rodzinnych. Na przykład, Sąd Najwyższy uznaje rozwód za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, kiedy mąż lub żona jest nieuleczalnie chory, wymaga opieki współmałżonka, a rozwód stanowiłby dla niego rażącą krzywdę. Przykład znajdziemy w wyroku SN z 25.05.1998 r., I CKN 704/97. W uzasadnieniu czytamy, że nie chodzi o taką chorobę, która powstała z winy małżonka, jak np. uzależnienie. Sąd Najwyższy wskazuje:
„Konsekwencje swego nieodpowiedzialnego zachowania się pozwany musi wziąć na siebie, nie może nimi obarczać współmałżonka, nie może z tego powodu kwestionować i pozbawiać współmałżonka prawa do innego ułożenia sobie dalszych losów życiowych”.
Zgodnie z art. 53 § 3, jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia to rozwód jest niedopuszczalny, chyba że drugi małżonek wyrazi na niego zgodę. Jednak jeżeli odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, rozwód jest dopuszczalny.
Rozwód – kto ponosi winę za rozwód?
Kiedy Sąd orzeka rozwód zastosowanie ma art. 57 dotyczący winy. Zgodnie z nim Sąd orzeka również, czy któryś z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Wskazać należy, że Sąd na zgodne żądanie męża i żony może nie orzekać o winie. W takim przypadku skutki są takie, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy za rozkład pożycia.
Orzeczenie o winie jest bardzo istotnym elementem wyroku, ponieważ ma ono wpływ na m.in. alimenty na byłego małżonka, o czym pisałem w poprzednim artykule.
Sąd za każdym razem ocenia, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Może również orzec winę obojga małżonków. Jeśli chcemy udowodnić winę męża lub żony musimy przedstawić dowody, które potwierdzą nasze twierdzenia. Jest to konieczne, ponieważ same nasze słowa przeciwko małżonkowi to będzie zdecydowanie za mało. Co może być dowodem w sprawie rozwodowej? Dowodami może być wszystko co udowodni winę małżonka. Na przykład zeznania świadków, zdjęcia, zapisy rozmów, bilingi telefoniczne, dokumentacja medyczna potwierdzająca uzależnienie itd.
Rozwód – dodatkowe rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym
W wyroku rozwodowym oprócz oczywiście orzeczenia rozwodu małżonków znajdują się także inne rozstrzygnięcia Sądu. Określone są one w art. 58.
Zgodnie z art. 58 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego Sąd rozstrzyga również kwestie:
§ 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
§ 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
§ 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
§ 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
§ 3. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.§ 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Ponadto zgodnie z art. 59 w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, można złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed konsulem oświadczenie o powrocie do swojego nazwiska sprzed zawarcia małżeństwa.
Podsumowanie
Podsumowując widzimy, że przeprowadzenie rozwodu nie jest prostą sprawą i często wymaga umiejętności przedstawienia swoich racji i dowodów na ich poparcie, bowiem rozstrzygnięcia zawarte w wyroku rozwodowym będą rzutować na nasze dalsze życie. Dlatego w takich trudnych sytuacjach życiowych jakim jest sprawa rozwodowa małżonkowie często decydują się na pomoc prawną adwokata.
Jeśli mają Państwo dodatkowe pytania związane z zagadnieniem rozwodu, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze