Przedawnienie karalności i wykonania kary – co to jest?
Przedawnienie to istotne pojęcie występujące w prawie karnym. Dzięki niemu sprawca przestępstwa może uniknąć skazania lub wykonania kary orzeczonej przez Sąd. Jest to ważne pojęcie zarówno z perspektywy sprawcy czynu, jak i osoby pokrzywdzonej przestępstwem. Dlatego zdecydowaliśmy się omówić dla Państwa okresy przedawnienia karalności poszczególnych rodzajów przestępstw. We wcześniejszych wpisach w temacie karalności przestępstw wspominaliśmy m.in. o warunkowym umorzeniu postępowania karnego oraz warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia wolności.
Okresy przedawnienia karalności
Na początku przedstawimy okresy przedawnienia karalności, czyli sytuacji, gdy sprawca nie został jeszcze prawomocnie skazany za popełniony czyn. Okres przedawnienia karalności jest zależny od popełnionego przestępstwa. Oczywistym jest, że im poważniejsze przestępstwo, tym okres przedawnienia karalności będzie dłuższy. Omówimy teraz okresy przedawnienia karalności dla poszczególnych przestępstw. Karalność ustaje, jeśli od czasu popełnienia danego przestępstwa upłynęło:
- 30 lat – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
- 20 lat – gdy czyn stanowi inną zbrodnię (na gruncie prawa karnego zbrodnią jest czyn zabroniony i zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą),
- 15 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,
- 10 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,
- 5 lat- gdy czyn stanowi inny niewymieniony powyżej występek.
Trzeba dodać, że jeśli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku (tzw. przestępstwo skutkowe), bieg przedawnienia musimy liczyć od momentu, gdy nastąpił skutek. Przykład: zakwalifikowano czyn jako spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym. Wtedy okres przedawnienia karalności tego przestępstwa biegnie od wystąpienia skutku, czyli daty śmierci pokrzywdzonego.
Przedawnienie karalności przestępstw z oskarżenia prywatnego
Okres przedawnienia karalności będzie zdecydowanie krótszy dla przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego. Na przykład dla przestępstwa zniesławienia, znieważenia, naruszenia nietykalności cielesnej. Przedawnienia karalności tych przestępstw upływa po 1 roku od czasu kiedy pokrzywdzony dowiedział się o sprawcy przestępstwa, ale nie później niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
Przestępstwo ze szkodą małoletniego
Prawa małoletnich pokrzywdzonych zostały objęte szczególną ochroną. Chodzi o przypadki przestępstw stanowiących występek przeciwko życiu i zdrowiu popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności. Dotyczy to również przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełnionych na szkodę małoletniego, lub kiedy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego. W tych przypadkach przedawnienia karalności tych przestępstw nie może nastąpić przed ukończeniem przez małoletniego 30 roku życia.
Wydłużenie okresu przedawnienia
Przedawnienie karalności może ulec wydłużeniu. O 10 lat lub o 5 lat wydłuża się okres przedawnienia w zależności od rodzaju przestępstwa w sytuacji, gdy w okresie biegu przedawnienia zostało wszczęte odpowiednie postępowanie. Jeśli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego, okres przedawnienia w tej sytuacji nie biegnie. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy przeszkodą uniemożliwiającą wszczęcie postępowania jest brak wniosku o ściganie, czy też brak jest oskarżenia prywatnego.
Przedawnienie wykonania orzeczonej kary
Kiedy sprawca przestępstwa został już prawomocnie przez Sąd, również może dojść do przedawnienia. Wtedy mówimy o przedawnieniu wykonania orzeczonej kary. Nie można wykonać kary, jeśli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło:
- 30 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą,
- 15 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat,
- 10 lat – w razie skazania na inną karę (ten okres ma zastosowanie również do orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku).
Przestępstwa wyłączone z przedawnienia
Są takie przestępstwa, które z uwagi na doniosłość społeczną oraz naruszone dobro zostały wyłączone od możliwości przedawnienia karalności za nie. Przedawnieniu nie mogą ulec przestępstwa zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne. Nie mogą ulec przedawnieniu również:
- umyślne przestępstwa zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pozbawienia wolności połączonego ze szczególnym udręczeniem, jeżeli zostały popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Podsumowanie
Jeśli mają Państwo dodatkowe wątpliwości związane z pojęciem przedawnienia karalności lub przedawnieniem wykonania orzeczonej kary, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Będziemy starać się rozwiać Państwa wątpliwości i odpowiedzieć na trapiące pytania oraz wyjaśnić Państwu zawiłe kwestie prawne. Na blogu Kancelarii Adwokackiej Adwokata Piotra Rodaka będziemy poruszać także inne zagadnienia prawne, zachęcamy do śledzenia naszej strony.
Najnowsze komentarze